Duyu Bütünleme

Duyu bütünleme nedir ?

Duyu bütünleme terapisi 1960 lı yıllarda Amerikalı doktor J.Ayres tarafından, University of Southern California 'da yapılan araştırma ve çalışmaların neticesinde  uygulamaya konulmuş, devam eden süreçte tüm dünyada, çocuklar için özellikle otizm ve duyusal algı bozukluğu olan çocular başta olmak üzere birçok problemin çözümünde oldukça önemli bir terapi yöntemi olarak uygulanmaya başlanmıştır.

Duyu bütünleme terapisinde çocukların yaşadıkları duyusal tecrübelerin nörofizyolojik adaptasyonunu ve çocuğun duruma uygun adaptif cevap açığa çıkarmasına katkı sağlar. Bu sayede çocuğun çevresiyle olan sosyal, duygusal ve fiziksel etkileşiminde olumlu geri dönüşler olur.

Kişinin vücudu ve çevresinden aldığı duyu bilgileri beyinde bilginin kavranması, yorumlanması ve bütünleştirilmesi işlemlerinden geçerek uygulanan tedavide, ortaya çıkan duysal bilginin kullanılarak organize edilerek cevap açığa çıkarılması sağlanır. Böylece çocuk dış dünyadan gelen duyu bilgilerine adapte olarak bağımsızlığını kazanır. Duyu bütünleme terapisi; direkt olarak çocuğun merkezi sinir sitemine etki ettiği için sinir sisteminin gelişimesiyle tedavi ilerler.

Normal Duyusal sistemimiz yedi bölümden oluşur ve duyu bütünleme de bunlar üzerinden ilerler. Vestibuler Duyu  iç kulakta yer alır. Yer çekimiyle bağlantılı olarak, vücudumuzun alan içerisinde nerede konumlandığını, hızını, yönünü ve hareketini algılamamızı sağlar, bize bununla ilgili bilgi verir. Bu sistem vücudumuzu dengede tutarak vücudumuzun postürünü korumak için temeldir. Proprioseptif Duyu kaslarda ve eklemlerde yer alır ve vücudumuzun bölümlerinin nerede olduğunu söyler.

Bununla birlikte vücut parçalarının nerede olduğu ve nasıl hareket ettiklerine ilişkin bilgi verir. Kas gelişimini destekler.Tat Duyusu dildeki kimyasal alıcılar tarafından işlenir. Tatlı, ekşi, acı ve tuzlu gibi farklı tatları algılamamız için önemlidir. Koku Duyusu burundaki kimyasal alıcıların işlemesiyle yakın çevremizdeki kokuları bize tanıtır. Taktil Duyu deride bulunur, vücudun en büyük organıdır.

Dokunma, basınç ve ağrı seviyesiyle ilişkilidir ve bu suretle ısıyı ayırt etmemizi sağlar. Dokunma sosyal gelişimin önemli bir parçasıdır. İçinde olduğumuz çevreyi ölçmemize ve değerlendirmemize yardımcı olur. Buna uygun tepkiler geliştiririz. Görme Duyusu gözün retina kısmında yer alır ve ışık ile aktif olur. Görme duyumuz nesneleri, insanları, renkleri, zıtlıkları ve uzamsal sınırları tanımamızı sağlar.

İşitme Duyusu havadaki ses dalgalarının, dış kulak yolu ile toplanarak, iç kulaktaki reseptörleri uyarması sonucu çevremizdeki sesleri algılar ve beyin sapında işlemlendirir. Ergoterapist Duyu Bütünlemede bu yedi duyuda hipersensitive veya hiposensitive olan çocukların eşik değerlerini düzenleyerek müdahale uygular.

Terapideki hedef çocuğun her zaman mutlu, iletişime açık ve ortamdaki uyaranları rahatlıkla tolere edebilir halde olmasını sağlatmaktır. Olumlu tecrübeler öğrenmeyi kolaylaştırır. Seans sırasında mutlu olan çocuk iletişimi sürdürürerek oyun sırasında öğrendiği bilgileri günlük yaşamına çok daha kolay entegre edebilir. Çocuk ancak dünyayı normale en yakın şekilde algıladığında öğrenmeyi gerçekleştirir. Dünyayı en iyi algılama da ancak duyusal bütünlükle sağlanabilir.

Duyu bütünleme bozukluğu kimlerde görülür ?

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar, öğrenme güçlüğü olan çocuklar, otizm (yaygın gelişimsel bozukluklar) , serebral Palsi , hidrosefali, gelişim gecikmesi (ince motor bozukluk, kaba motor bozukluk, görsel motor bozukluklar, koordinasyon bozuklukları) , down Sendromu işitme dil konuşma bozuklukları duyusal algı bozukluğu olan çocuklarda görülür.
 

Duyu Bütünlüğü Bozukluklarının belirtileri Nelerdir ?

Yürümede, ayağa kalkmakta veya emeklemekte geç kalma ,yemek yemekte sorun yaşama, parmak ucu yürüme, asıl bakım veren kişi dışında kimseye gitmek istememe, sürekli uyku halinde olma, kıyafet giyerken asabi olma, kıyafetlerin içinde rahatsız olma, özellikle beceri gerektiren oyuncaklarla nadiren oynama, bir objeden veya aktiviteden diğerine geçerken zorluk çekme, acıyı hissetmeme veya acıya geç tepki verme, kendini sakinleştirme konusunda zorluk çekme, gevşek vücut yapısının olması, denge eksikliği ve sıklıkla bir şeylere çarpma, çok nadir ses çıkarma, çok kolay korkma, vücudunu durmadan hareket ettirme, tuvalet eğitiminde güçlük yaşama, dokunmaya, koklamaya fazla duyarlı olma veya dokunulduğunun, dürtüldüğünün farkında olmama, kalem kullanmak, düğme iliklemek gibi motor becerilerinde zorluk çekme, elleri boştayken nasıl hareket edeceğini bilememe, yeni motor becerileri öğrenmede güçlük çekme, sürekli hareket halinde olma, etrafındaki her şeye ve herkese dokunma, arkadaş edinmede zorluk çekme (fazla pasif veya agresif olma), çok heyecanlı olma, sakinleşememe, ani ruh hali değişiklikleri yaşama, zayıf gözükme, bir işle uğraşırken birden halsiz düşme, kurduğu cümlelerin anlaşılmaması, eylemsel komutları anlamama, dış etkenlere fazla tepki gösterme, fazla duyarı olma, sınıfta çabuk dikkatin dağılması, yerinde duramama, sınıfta, teneffüste, oyun oynarken çabuk bunalma, görevleri yavaş yerine getirme, el yazısı gibi motor becerilerinde zorluk çekme, kambur durma, sakar gözükme, yeni aktiviteleri yavaş öğrenme, sürekli hareket halinde olma, daha çok pasif aktiviteleri tercih etme, arkadaş edinmede zorluk çekme (fazla pasif veya agresif olma), bir işi yaparken tıkalı kalma ve başka bir işe geçiş sağlayamama, benzer sesleri olan kelimeleri karıştırma, soruları yanlış anlama, özellikle sesli okumada zorluk çekme, akıcı konuşamama .

Duyu Bütünleme Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?

Duyu bütünlme bozuklukluğu çocuğun gelişimini ve akademik başarısını olumsuz etkileyeceği gibi ilerleyen yaşlarda da devam edip yetişkinlikte takıntılı ruh hallerine neden olabilir. Bu nedenle şüpheleriniz varsa, çocuğunuzun hareketlerini gözlemlemeli, devam etmesi durumunda bir ergoterapiste başvurmalısınız. Duyusal sorunların tümünü duyu bütünleme terapisi ile ortadan kaldırmak mümkün.

Duyu bütünleme terapisi, özel programlar, şeklinde birebir uygulanan, eğlenceli ve çocuğun katıldığı oyun ve aktivitelerden oluşan bir tedavi biçimidir. Duyu bütünleme terapisinde, çocuğun hareketinin planlanıp duyu bilgilerinin bütünleştirilmesine odaklanılır. Bu tedavide, planlama, organize etme ve fiziksel çevre ile ilişki kurma gibi problemler ve istemli hareketlerin yapılmasındaki bozukluklar giderilerek çocuk hayata hazırlanır.

 Duyu Bütünleme Terapisi Ne işe Yarar?

Duyu bütünleme terapisinin amacı, tedavi sırasında çocuğun belirli adaptif cevabı ortaya çıkarmasını sağlamaktır. Çocuğun terapi sırasında maksimum motivasyona ulaşarak aktif katılımının sınırsızca sağlanması hedeflenir. Tüm bu unsurlar bir araya getirildiğinde çocukların öğrenme, hafıza, dikkat becerileri, sosyalleşme, vücut farkındalığı ince motor ve kaba motor becerileri, arkadaşları ile iletişim, özgüven ve üç boyutlu düşünce gibi pek çok becerilerinde gelişim göstermesi sağlanır.

Tüm bu süreçte ailelerin de yapması gerekenler vardır. Çocuklara uygulanan terapilerin etkinlik göstermesi ve kalıcı hale gelebilmesi için ailelerin de bilgilenmek ve öğrendiklerini uygulamak konusunda kararlı olması  önem taşımaktadır. Örneğin; otizm gibi bir tanıda ailenin terapi sonrasında neler yapacağı, karşılaşılan durumlarda çocuğuna nasıl yaklaşım göstereceği konusunda bilgi sahibi olması terapi sürecine destek açısından önemlidir. Duyusal bütünleme terapisinde, terapinin başarısı çocuğun davranışlarındaki değişimle ölçülür.

Örneğin; terapi sonrası beklenen şey çocuğun rahatlamasıysa, çocuğun davranışlarının sakinlemesi terapinin faydalılığını ölçmenin en geçerli yolu olacaktır. Otizmli çocuklar; bebekliğin ilk dönemlerinden başlayarak sosyal iletişim, akademik beceriler, duyusal bilgiyi organize etme, anlama ve yorumlama, işlemleme ve bütünlemede zorluklar yaşayabilirler. Onların vücutlarını doğru kullanmalarını ve etraflarında neler olup bittiğini anlamalarını zorlaştırmaktadır.

Duyu Bütünleme Teorisinin mantığı der ki, çiçek koklamak gibi basit bir beceride bile bireyin başarılı olabilmesi için tüm duyularının uyum içinde  ve aktif çalışması gerekir. Tüm duyularımız merkezi sinir sistemimizin bir parçasıdır. Eğer bireyin merkezi sinir sistemi iletiyi alıp işlemlerken düzgün çalışmazsa çıkan sonuçta düzgün olmayabilir. Otizmli çocukların da duyusal dünyaları duyularının yanlış ,belirsiz veya yavaş işlemlenmesine bağlı olarak karmaşık olabilmektedir.

Günlük yaşamlarında duyuları ile ilgili yaşadıkları bu problemler, insanlarla iletişim kurmalarına engel olur ve çeşitli duygusal gelgitler yaşamalarına, anormal tepkiler vermelerine neden olur. İşte bu nedenlerle otizmde duyu bütünleme terapisi tedavi süreciyle önemli bir parça haline gelmektedir.

Duyu bütünleme terapisi sırasında çocukların ihtiyaç ve hassasiyetleri göz önüne alınarak özel bir müdahale yöntemi belirlenir ve uygulanır. Duyu bütünleme terapistleri, problemli olduğunu düşündükleri noktaları belirleyip ona göre müdahale planlarlar. Duyusal bütünleme konusunda eğitim almış iyi bir terapist görmeyi beklediği sonucu çocuğun ailesine baştan söyleyebilir ve hedefine ulaşmak konusunda kullanacağı materyaller ve aktiviteleri planlar.

Sonra uygulama sonrasında çocuktaki gelişimi bir kaç seansın ardından görülmeye başlar. Duyu bütünleme terapisi oyunlar ve aktiviteler eşliğinde sinir sisteminin gelişimini sağlarken; çocuğun, iletişim, duygusal ve fiziksel gelişimi ve öğrenme ile ilgili sorunlarını giderip en aza indirir. Otizm, Down Sendromu, Serepral Palsi , Hidrosefali gibi özel durumu olan bireylere uygulanan duyu bütünleme seansları oyun ve aktivite yöntemi ile uygulandığında bu çocukların gündelik hayata uyumları kolaylaşır ve buna bağlı olarak yaşam kalitelerinde artma olur.

Duyu Bütünleme Terapisi ile çocuğun duyusal, psikolojik ve fiziksel ihtiyaçlarının daha duyarlı hale gelmesi sağlanarak çocuğun topluma kazanımı ve bağımsız bir birey olması sağlanır.

Duyu bütünleme seans süresi ne kadar sürer ve ücreti nedir? 

Danışan merkezli bir müdahale olduğu için seans süresi ve ücreti kişinin durumuna ve yaşına göre değişiklik gösterebilmektedir.