Çocuklarda Boşanma Süreci

ÇOCUKLARDA BOŞANMA SÜRECİ

Yaşı kaç olursa olsun çocuklar ebeveynlerini aynı evde birlikte görmek isterler. Anne babalarının ayrılmaları/boşanmaları çocukların çoğunlukla istemedikleri, ancak günümüzde çok sık karşılaştıkları bir yaşam olayıdır.

Boşanma söz konusu olduğunda çocukların gelişiminde, önemli ve ciddi rol oynayabilecek birçok değişikliğin yaşanabileceği bir süreç başlar. Boşanmaya karar veren anne ve babalar olarak elbette ki, çocuğunuzun bu durumdan en az etkilenmesini, aldığınız bu kararın çocuğunuzun sonraki hayatına olumsuz yansımalarının olmamasını istersiniz. Çocuğunuzun yaşamında sebep olabileceklerinizi düşündükçe ya da boşanma ile ilgili olumsuz örnekleri gördükçe yoğun endişe yaşayabilirsiniz.

Boşanma kararı alan ebeveynler olarak sizi zorlayacak bir konu ise, kendiniz zor bir dönem yaşarken, çocuklarınıza tutarlı ve ilgili davranabilmeyi başarmanızdır.

ÇOCUKLAR BOŞANMAYI NASIL ALGILARLAR?

Çocuklar da yetişkinler gibi, boşanmaya karşı birçok duygusal ve davranışsal tepkiler verirler. Çocuğunuzun bulunduğu aile ortamının özellikleri, ebeveynleriyle olan ilişkisi, ebeveynlerinin boşanmaya olan tepkisi, boşanmanın şekli (anlaşmalı ya da çatışmalı), çocuğunuzun gelişim dönemi((yaşı), cinsiyetine kendisine boşanma kararının nasıl açıklandığı boşanma olayını algılaması ve vereceği tepkiyi belirler.

AÇIKLAMA NE ZAMAN YAPILMALI?

Ayrılık veya boşanma fikri çocuğa karar kesinleştiğinde ebeveynler beraber açıklamalıdır. Ayrılık kararını çocukla çok erken paylaşmak, çocukta kaygı dolu bir bekleyişe yol açabileceği gibi evlerin ayrılmasından hemen önce konuşmak da onun kendisini bu yeni döneme hazırlaması için gerekli zamanı vermemek anlamına gelir. Oysa ki çocuğun bu fikre ve yeni düzene alışmak için bir zamana ihtiyacı vardır.

ÇOCUKLARIN BOŞANMAYA VERDİKLERİ TEPKİLER

Her çocuğun bireysel özellikleri birbirinden farklıdır. Fiziksel, duygusal ve zihinsel gelişimleri birbirinden farklı olmakla birlikte, çocuklar belirli yaş dönemlerinde ya da benzer yaşam olayları karşısında benzer duygusal tepkiler verirler ve davranışları gösterirler. Çocukların boşanmaya verdikleri ortak tepkiler:

Korku ve endişe
Üzüntü
Suçluluk
Öfke
Yalnızlık
Reddetme
Gerileme
Uyku sorunları
Çocukluk mastürbasyonu
Tırnak yeme
Okul soruları
Fiziksel nedeni belli olmayan sağlık sorunları

5 yaşından küçükler;

Yemek yemede problem çıkarabilir
Anne/babadan anlık olarak ayrılmak istemeyebilir
Huysuzluk nöbetlerine girebilir
Uyku problemleri yaşayabilir
Başka insanlardan ciddi manada korkabilir
Tuvalet eğitimiyle ilgili zorluklar çıkabilir
Kederli ya da dalgın görünebilmektedir
Boşanmadan kendilerini sorumlu hissedebilirler
Okul çağındaki çocuklar;
Öfkelenir, Dikkatleri bir anda dağılır ve toplanamazlar
Huysuzluk krizleri geçirebilirler
Sürekli sızlanırlar
Saldırganlık eğilimi gösterebilirler
Karamsarlaşır ya da içine kapanabilir
Anne-babayı tekrar bir araya getirmek için çeşitli çabaları gösterir
Anne ya da babadan birisinden yana olmaları bekleniyormuş gibi taraf olmayı da seçebilir
Ergenlik çağındaki çocuklar;
Kendini mutsuz hissedebilir
Saldırganlaşabilir
Vakitsiz veya riskli cinsel ilişkilere başlayabilir
Uyuşturucu kullanımı gibi davranışlara yönelebilir
Öfkesini kolayca gösterebilir ve zor sakinleşir
Boşanmanın yaşantısında ekonomik bozulma yaratmasından da kaygılanabilir.

DİKKATE ALINMASI GEREKENLER

Boşanacağınızı çocuğunuza söylemenizin en doğru şekli sözü dolandırmadan, doğrudan, kararlı ve net bir şekilde konuşmanızdır.
Ayrılık/boşanma kararları açıklanırken bunun karı-kocalık rollerinin bitişi olduğu uygun bir dille anlatılmalı ve anne-babalık rollerinin bir ömür devam edeceğinin altı çizilmelidir.
Küçük çocuklar genellikle kendilerini boşanmanın nedeni olarak görmeye eğilimlidirler, boşanmayla ilgili kendilerini suçlayabilirler.
Çoğu çocuk içten içe ailelerinin bir gün yeniden barışacağını düşünür veya öyle olmasını diler ve bunun için bazı şeyleri düzeltmeye çalışıp çözüm yolları ararlar.
Bazı çocuklar ise anne ve babalarının boşandığını diğer insanlara söylemekten çekinebilir veya utanabilir. Bu duyguları yalnız kendilerinin yaşadıklarına inanabilirler.
Aynı kayıp yaşantısında olduğu gibi çocuklar da ayrılığın ardından bir yas sürecine girerler. Bu yas sürecinde inkar, öfke, pazarlık etmeye çalışma ve yoğun üzüntü gibi dışavurumlar yaşarlar.
Bazı çocuklar daha huzurlu bir ortama geçip rahatlama hissettikleri için suçluluk duyarlar.
Yaşanan dışavurum her çocukta hatta kardeşlerde bile farklı olacaktır. Dolayısıyla aileler için çocuğun davranışlarındaki değişimleri gözlemlemek bu süreçte önemlidir.
Her şeyi bir anda anlatmaktansa ayrı ayrı yapılan kısa konuşmalar çocuğun anlamasına ve anlatılanı işlemesine daha yararlı olabilir.
Boşanmanın çocukların hatası olmadığını vurgulanmalı.
Çocukla olan ilişkinizi hiçbir şeyin değiştiremeyeceğini ısrarla anlatın. Yetişkinlerin arasındaki ilişkiler değişse de çocuklarla olan ilişkiler devamlıdır.
Çocuklarınıza onları sevdiğinizi, tüm gereksinimlerini aynı şekilde çok isteyerek karşılamaya devam edeceğinizi söyleyin.
Çocuklar annelerinin ve babalarının aileleriyle olan ilişkilerinin de aynı şekilde devam edeceğini bilmelidir. Çocuklara, anneanne, teyze, babaanne ve amca gibi yakın akrabaları ile olan ilişkilerinin de bitmeyeceğini bildirin.
Çocukların bir ölçüye kadar boşanma nedeni hakkında sahibi olmaya ihtiyaçları vardır, böyle bir bilgi çocukların kendilerini suçlamasını önler.
İlişkinizi yoluna koyabilmek için çok çaba sarf ettiğinizi ancak başaramadığınızı belirtin.
Çocukların anne ve babaları arasındaki sorunları çözmek için kendilerini sorumlu hissedebilirler. Bu çocuklar için büyük bir yüktür.
Çocuklar ayrılık kararının ardından derin bir üzüntü yaşayabilirler. Bu, doğal ve yaşanıp geride bırakılması sağlıklı ve gerekli bir duygudur. Bu yüzden çocukları, boşanma hakkındaki duygu ve düşüncelerini paylaşmaya teşvik etmek önemlidir ancak duygularını ifade etmesi konusunda baskıcı olmayın.
Çocuklara, kiminle ve nerede yaşayacaklarını, diğer ebeveynin nerede olacağını, hangi ebeveynle ne kadar zaman geçireceklerini ve hayatlarında nelerin değişeceğini anlatın. Bu endişelerini azaltır.
Diğer ebeveyni asla kötülemeyin. Annesinin ya da babasının ilişkide çok kötü olduğunu duymak, çocuğa taşımakta zorlanacağı ve ömür boyu başa çıkmaya çalışacağı ciddi bir yük bindirir.
Boşanma kararının bir suçlusu olmadığını bilmesini sağlayın.
Ayrılık kararı alan bazı anne-babalar suçluluk duyabilir. Suçluluk duygularıyla hareket ederek çocuklara olağan dışı tavizler verilmemelidir. Bunun yerine duygusal destek çok daha değerlidir.
Boşanma, çocuğunuzu mutlaka etkileyecek bir yaşam olayıdır. Ancak çocuğunuzun bu durumdan ne kadar zarar göreceği, sizin boşanmayı nasıl ele alacağınıza bağlı olarak değişir. Bu süreci sağlıklı geçirebilmek ve çocuklarınıza gerekli desteği verebilmek için mutlaka psikolojik yardım alınmalıdır.