Sosyal Fobi
Sanki Herkes Bana Bakıyor, Sürekli Kaygılıyım…
Sosyal Fobi, başkaları tarafından fark edilme, değerlendirilme, yargılanma sosyal ortamlarda mahcup veya rezil olma korkusunun olduğu bir kaygı bozukluğudur. Sosyal fobinin en önemli göstergesi kişide yalnızken kaygıya sebep olamayacak olay veya durumların sosyal ortamlarda kişinin performansını etkileyecek şekilde sürekli korku ve kaygı uyandırmasıdır.
Çekingenlik Mi Yoksa Sosyal Fobi Mi?
Çekingenlik ve sosyal fobi birbiriyle sık karıştırılan bir durumdur. Çekingenlikte “Yapamazsam rezil olur muyum?” sorusu kişiyi motive edip o işe daha çok odaklanmasına yardımcı olurken sosyal fobide o işten kaçmaya ve aşırı kaygıya neden olur. Ayrıca sosyal fobiye sahip olan bireyler korkularının aşırı ve gereksiz olduğunun farkındadırlar ama buna rağmen güvenli alanlarından çıkmak, ayrılmak istemezler.
Sosyal Fobi Günlük Yaşamı Etkiler Mi?
Bu hastalığa sahip olan bireyler iş ortamı, toplu etkinlikler, eğitim kurumları gibi kişi sayısının fazla olduğu yerlerde aşırı korku, huzursuzluk ve kaygıyla birlikte ellerde ve seste titreme, terleme, yüz kızarması gibi fiziksel belirtilere de gösterebilir. Ciddi ve yaygın bir sorun olan sosyal fobi, kişinin sosyal ortamlarda bulunmasıyla ortaya çıkan zorluklar, kişinin özel ve iş yaşamını oldukça etkilemekte ve pek çok insanın iş bulma ve sosyal çevre edinme imkanını oldukça sınırlamaktadır. Temel anlamda örnek verecek olursak sosyal fobisi olan kişiler belli bir topluluğa karşı konuşmadan, farklı insanlarla birlikte yemek yemeden, topluma açık tuvaletleri kullanmadan, alış-veriş sonrasında yanlış ücret ödendiğinde işlemi düzeltmek için tekrar konuşmak gerektiğinde, bayram gibi özel günlerde topluluğun içinde bulunmaktan, insanların halihazırda oturduğu bir odaya girmeten oldukça kaygılanır, korkar ve kaçınırlar. Böylesi bir durum ise önemli ölçüde sosyal ve ekonomik problemlere sebep olmaktadır.
Sosyal fobinin başlangıç yaşı kişiden kişiye farklılık göstermekle birlikte ortaya çıkma durumu da değişkenlik göstermektedir. Hastalığın ortaya çıkmasında kalıtımın küçük bir yüzdelikte etkisi olsa da ebeveynlerin çocuk yetiştirme tarzı, ailenin başkalarıyla yeterince görüşmemesi ve sosyal çevre gibi faktörler rol oynamaktadır.
Araştırmalara Göre; Sosyal Fobisi olan kişilerde farklı tanı alma oranı yüksek bulunmuştur. Depresif bozukluk, farklı anksiyete bozuklukları, alkol ve uyuşturucu gibi maddeyi kötüye kullanma sosyal fobi tanısıyla beraber sıklıkla ek tanı olarak görülen patolojilerin başında yer almaktadır.
10 Maddede Sosyal Fobinin Belirtileri
Kaygı ve korku duyulan durum veya olayla karşılaşıldığında sürekli kendine olumsuz eleştirilerde bulunma korkulan ortama girmeme, korkulan ortamdan kaçınma, göz teması kurmama ve kaçınma belirtilerinin gözükmesinin yanı sıra bedensel belirtiler de ortaya çıkabilir.
- Yüz kızarması
- Ağızda kuruluk
- Mide, bağırsak sisteminde huzursuzluk
- Nefes darlığı
- Çarpıntı/Kalp atışında hızlanma
- Terleme
- Kas gerginliği
- Titreme
- Baş dönmesi
- Sürekli tuvalet ihtiyacı varmış hissi
İlaçsız, Kesin Sosyal Fobini Çözümü Var Mı?
Sosyal fobi kişinin ve çevresinin yaşam kalitesini büyük yönden etkileyebileceğinden akıllara gelen sorulardan ilki “Sosyal fobinin tedavisi mümkün mü?” oluyor. Sosyal fobi tedavisi olan bir hastalıktır. Psikolog veya psikiyatristin planladığı tedavi şekliyle ilerlemek çok önemlidir. Tedavide ilaç tedavisi ve psikoterapi uygulanır. Bu tedavilerle birlikte daha etkili sonuç almak için Tms tedavi* şekli de sürece dahil edilebilir. Bunun yanı sıra tedaviden umutlu olma, gerçekçi beklentiler içinde olma, kişinin tedavi olma isteği gibi birçok etken hızlı ve etkin sonuç almak için önemlidir.
*Transkraniyal Manyetik Stimülasyon (TMS) kafatasının üzerinden manyetik akım iletilerek kafatasına zarar vermeden beyin bölgelerini uyarması beyindeki kan akımını arttırıp sinir hücrelerindeki aktivasyonu sağlayarak birçok nörolojik ve psikiyatrik hastalıkların tedavisi için kullanılan bir yöntemdir. Yan etkisinin bulunmayıp ayrıca gebelik sürecindeki kişilerde de gönül rahatlığıyla uygulanabilir bir tedavi çeşididir
KAYNAKÇA
- Ertan, T. (2008). Psikiyatrik bozukluklarin epidemiyolojisi. Türkiye'de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastaliklar Sempozyumu (Eds M Uğur, İ Balcıoğlu, N Kocabaşoğlu), 25-30. http://cptfwebpc.ctf.edu.tr/stek/pdfs/62/6202.pdf adresinden erişilmiştir.
- Dilbaz, N. (1997). Sosyal fobi. Psikiyatri Dünyası, 1(1), 18-24. https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/3468792/3.pdf?response-content-disposition=inline%3B+filename%3DSosyal_fobi.pdf&Expires=1600425333&Signature=MeIzQ8pBAwi~N-hvqFysVhccgSkqD~heYaeTUjeRb4kQ68dzViz8Tq82m3bIBwlYM18sCLvcZl5310YnwZ2YFHPLd9lJr~~OsPzP-wB-5-tm0hAr0yRP4-5drAtQ3gtWHQZla7v9YbXASRzwQLre4wORwEVkIzaWlHZDysXK9k0PigknrHGggZdsVVtRzXQ-s3Hwass65DzfTUdEGMjPeLdtxAxM5-00IqMZZ5mJpzMEhO5cbKI02GpLqwP9OcJzRxCEe04eTyteTtPoqNHrcGes3YzuUsEJ1fpZpjMakzsS89NDE0fMjEjxMY9bE879625K84MqJh3Yd2ZDpRvIQw__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA adresinden erişilmiştir.
- Gültekin, B. K., & Dereboy, İ. F. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Fobinin Yaygınlığı ve Sosyal Fobinin Yaşam Kalitesi, Akademik Başarı ve Kimlik Oluşumu Üzerine Etkileri. Turk Psikiyatri Dergisi, 22(3). https://www.acarindex.com/pdfler/acarindex-cd9c7a19-994f.pdf adresinden erişilmiştir.
- Turan, M., Çilli, A. S., Aşkın, R., Herken, H., Kaya, N., & Kucur, R. (2000). Sosyal fobinin diğer psikiyatrik hastalıklarla birlikteliği. Klinik Psikiyatri, 3(3), 170-175. https://www.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_3_3_170_175.pdf adresinden erişilmiştir.
- Türkçapar, M. H. (1999). Sosyal fobinin psikolojik kuramı. Klinik Psikiyatri, 2(4), 247-253. https://jag.journalagent.com/kpd/pdfs/KPD_2_4_247_253.pdf adresinden erişilmiştir.
- Türkiye Psikiyatri Derneği Web sitesi. https://www.psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/26/sosyal-fobi adresinden erişilmiştir.
