Okul Öncesi Çocuklarda Uyum ve Davranış Problemleri
Okul öncesi dönemde birçok nedene bağlı olarak çocuklarda problemli davranışlar meydana gelebilmektedir. Problemli davranışların bir kısmı gelişim sürecinin bir parçası olmakla birlikte gelişim süreci sonrasında da sıklıkla devam ediyorsa problem olarak değerlendirilmektedir.
Okul her ne kadar farklı renklerle boyanmaya çalışılarak daha sevimli hale getirilmeye çalışılsa da, çocuğun o zamana kadar içinde bulunduğu ortamdan oldukça farklı kocaman bir yapıdır. Kendine ait pek çok rutini, uygulaması, sorumlulukları olan yapılar.
Çocuk ilk kez anne ve babasının sağladığı güvenilir ortamı terk ederek dış dünyada kendi güvenli evinden farklı bir yerde bu kadar zaman geçirmeye başlar. İlk olarak uyum sağlaması gereken şey okulun büyüklüğüdür. Bu ortamın kendine ait kuralları vardır ve ondan bu kurallara uyum sağlaması gerekir. Kısaca okula uyum sağlama sürecinin çok boyutlu bir kavram olduğu söylenebilir.
Okula uyum sürecini zorlaştıran bir diğer durum ise; çocuğun okula başlama zamanına kadar ev içerisinde kendisine sorumluluklar verilmemesi ve ev içerisinde kendisinden uyması beklenen kuralların olmamasıdır. Çocuk sorumluluk duygusuna sahip olmadan, kural ve sınır olmadan yetiştirildiğinde okul ve sınıf gibi kurallar zincirlerinden oluşan bir topluluğa girdiğinde korkabilmektedir. Böyle bir topluluk içinde kendisinden beklenilenleri anlayamamakta, anladığı durumlarda ise; nasıl davranması gerektiğini bilemediği durumları fark etmektedir. Tüm bu süreçler çerçevesinde; çocuk okula uyum sürecini başarılı bir şekilde geliştirememektedir.
Çocuk okula başlamadan önce aile tarafından bilgilendirilmeli ve hazırlanmalıdır. “Okul nedir?, Okulda neler yapılır? Ne zaman okula gidip ne zaman evde vakit geçireceğiz?” gibi soruların cevapları çocuğun bilişsel seviyesine uygun şekilde anlatılmalıdır. Çocuklar bilmediği veya anlamlandıramadığı şeylerden korkarlar. Bu sebeple sadece okul uyumu için değil günlük yaşam içerisinde de bir çok konu çocuğa uygun şekilde mümkünse göz teması kurarak sakince anlatılmalıdır. Çocuğa yönelik bu ön hazırlık, kaygısını hafifletip uyum sürecini daha kolay geçirmesine katkı sağlayacaktır.
Okula uyum süreci içerisin de okulun ve öğretmenin “uyum haftası” veya “oryantasyon” sürecini nasıl koordine ettiği de oldukça önemlidir. Okula başlamadan önce; minik bir ziyaretle en azından bina ve bahçenin kısmen gösterilmesi ve samimi bir konuşma çocuk için daha yumuşak bir geçiş olacaktır. Öğretmenin de samimi bir şekilde çocuğu karşılaması; çocukta olan kaygıyı çok daha aza indirecektir. Tüm bu basamaklar yumuşak ve çocuğun hazır bulunuşluk haline göre ayarlandığında uyum süreci başarılı bir şekilde gerçekleşmiş olacaktır. Çocuk kendisini okulu içerisinde rahat hissederse, kendisinden beklenen öğrenme davranışlarını gösterme ve başarılı olma motivasyonu ve çabası olacaktır.
